Soğuk astım
Soğuk Astım Nedir ve Nasıl Yönetilir?
Soğuk Astım: Tanım ve Genel Bilgiler
Soğuk astım, özellikle soğuk algınlığı ile ilişkilendirilen bir astım türüdür. Bu tür astım, genellikle alerjik olmayan astım olarak adlandırılır ve çocuklar arasında yaygın olarak görülür. Soğuk astım, çocuğun ilk yılında başlayabilir, ancak genellikle okul öncesi dönemden önce kendiliğinden azalır. Yetişkinler de soğuk astım geliştirebilir.
Soğuk Astımın Nedenleri
Soğuk astımın tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte, çocuklar ve yetişkinler arasında solunum yollarındaki farklılıklar nedeniyle çocuklarda astım riskinin arttığı gözlemlenir. Çocukların hava yolları yetişkinlere göre daha yumuşaktır ve bu nedenle nefes verirken daha kolay çökebilirler. Ayrıca, çocukların hava yolları daha küçüktür, bu da zaten dar olan hava yollarının hızla şişme ve mukusla tıkanabileceği anlamına gelir. Çocuklar büyüdükçe hava yolları daha büyük ve daha stabil hale geldiğinden, soğuk astım genellikle kaybolur.
Soğuk Astımın Belirtileri
Soğuk astım, nefes alma zorluğu ile seyreden nöbetler halinde semptomlara neden olur. Saldırılar şunlar olabilir:
-
Hafif Saldırılar: Bebeği önemli ölçüde etkilemeden artan nefes darlığı.
-
Orta Şiddetli Saldırılar: İlerleyen nefes darlığı, hızlı nefes alma ve çocuğun kaburgalar arasındaki, boynun çukurundaki ve göğüs kafesinin altındaki deri içeriye çekilecek kadar derin nefes alması gerektiği anlamına gelir.
-
Şiddetli Saldırılar: Nefes darlığı, hırıltılı solunum, yüksek nabız ve soluk/mavimsi cilt tonu. Bu durumda acil tıbbi yardım gereklidir.
Ayrıca, daha koyu ten rengine sahip kişilerde solukluk ve mavimsi cilt tonu en iyi dudak, diş etleri ve tırnak çevresinde görülür.
Soğuk Astım Nasıl Yönetilir?
Ebeveynler olarak çocuğunuzun astım ilaçlarını ve tedavisini iyi anlamanız önemlidir. Astım tedavisi alan ailelere, astım konusunda eğitim veren sağlık merkezleri ve klinikler yardımcı olmalıdır. Astım nöbeti sırasında doktorunuzun talimatlarına göre ilaç kullanmak önemlidir. Hafif nöbetler genellikle inhalasyon yoluyla trakeal dilatatörlerle tedavi edilebilir.
Astımı olan çocuklarda soğuk astımın tedavisine erken başlanması önemlidir, aksi takdirde tedavi süresi daha uzun olabilir. İlaçlar yeterince yardımcı olmazsa, kortizon tedavisi gibi diğer tedavi seçenekleri de kullanılabilir.
Yetişkinlerde Soğuk Astım
Soğuk astım genellikle çocuklarda görülse de yetişkinlerde de görülebilir. Yetişkinlerde astım semptomları, genellikle bir solunum yolu enfeksiyonu gibi tetikleyici faktörlerle ilişkilendirilir. Bu nedenle, yetişkinlerde de soğuk astımın tedavisi, çocuklarla aynı ilaçların kullanılmasını içerebilir, ancak daha yüksek dozlarda uygulanabilir.
Solunum yolu enfeksiyonları, zaten astımı olan bir kişide astım ataklarını tetikleyebilir. Bu nedenle, astım semptomlarının düzenli astım tedavisi ile kontrol altına alınması daha zor olabilir ve semptomlar günler, hatta haftalar boyunca sürebilir. Bu nedenle, astım tedavisi soğuk algınlığı veya solunum yolu enfeksiyonları ile ilişkilendirildiğinde ayarlanması gerekebilir.
Ne Zaman Tıbbi Yardım Almalı?
Aşağıdaki durumlarda tıbbi yardım almak önemlidir:
- Çocuk nefes almakta güçlük çekiyorsa.
- İlaçlar yardımcı olmaz veya birkaç saat kullanılmalıdır.
- Çocuğun kalp atış hızı hızlıdır.
- Çocuğun cildi soluk veya mavimsi bir renk almışsa.
- Geri çekilmeler gözlemleniyorsa (çocuğun kaburgalar arasındaki, boyun çukurundaki ve göğüs kafesinin altındaki deri içeri çekilecek kadar derin nefesler alması gerekir).
Çocuk akut olarak hasta değilse, ancak soğuk astımı olduğundan şüpheleniyorsanız, bir sağlık merkezine veya pediatri kliniğine başvurmalısınız. Ayrıca, daha önce soğuk astım teşhisi konmuş bir çocuğunuz varsa, ataklar daha sık görülür veya ilaçlarla kontrol altına alınması zorlaşırsa yardım almalısınız.
Soğuk Astımın Önlenmesi ve Tedavisi
Soğuk astımın önlenmesi ve tedavisi için aşağıdaki önlemler ve tedavi seçenekleri düşünülmelidir:
Önlemler:
-
Soğuktan Kaçının: Soğuk astımı olan kişiler, soğuk havadan kaçınmalı ve özellikle soğuk mevsimlerde dikkatli olmalıdır. Kalın giyinmek, atakları önlemeye yardımcı olabilir.
-
Sıcak Giyim: Soğuk havalarda sıcak giyinmek, özellikle baş ve boyun bölgesini korumak önemlidir. Bu, hava yolundaki tahrişi azaltabilir.
-
İlaçlar: Soğuk astım semptomlarına karşı önceden doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanmak önemlidir. Bu ilaçlar genellikle bronkodilatörler ve kortikosteroidler içerir.
-
İlaçlar ve Inhalerlerin Kullanımı: Astım ilaçlarını ve inhalerleri doğru şekilde kullanmak, semptomları kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Doktorunuzun önerdiği şekilde ilaçları düzenli olarak kullanmalısınız.
Tedavi Seçenekleri:
-
Bronkodilatörler: Soğuk astım semptomlarını hafifletmek için kullanılır. Inhaler veya sprey formunda bulunurlar ve hızlı rahatlama sağlayabilirler.
-
Kortikosteroidler: İlaçlar yetersiz kalıyorsa, doktorunuz kortikosteroid tedavisini önerebilir. Bu ilaçlar, enflamasyonu azaltarak astım semptomlarını kontrol altına alır.
-
Leukotrien Modifikatörleri: Bazı durumlarda, leukotrien modifikatörleri astım semptomlarını kontrol etmek için kullanılabilir. Bu ilaçlar hava yollarının daralmasını engeller.
-
Hava Temizleyicileri: Evde hava temizleyicileri kullanmak, alerjenleri azaltarak astım semptomlarını hafifletebilir.
-
Solunum Egzersizleri: Solunum terapisi veya egzersizleri, solunum yolu kaslarını güçlendirmek ve nefes almayı kolaylaştırmak için yardımcı olabilir.
Doktora Başvurma Zamanı:
- Astım semptomları belirgin hale gelirse veya sık sık tekrarlıyorsa.
- İlaçlar semptomları kontrol altına alamıyorsa.
- Astım krizi belirtileri (şiddetli nefes darlığı, hırıltılı solunum, yüksek nabız, soluk/mavimsi cilt tonu) ortaya çıkarsa.
Soğuk astım, özellikle çocuklarda yaygın görülen bir sorundur, ancak uygun tedavi ve önlemlerle kontrol altına alınabilir. Ebeveynler, çocuklarının astım semptomlarını dikkatle izlemeli ve doktorun önerdiği tedavi planına sadık kalmalıdır. Astım yönetimi, semptomların hafifletilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması için önemlidir.