Polisitemi

Polisitemi (Çoklu Eritrositoz) Nedir?

Polisitemi, kanda normalden fazla kırmızı kan hücresi bulunması durumunu ifade eder ve bu durum kanın yoğunluğunu artırarak viskoz hale gelmesine neden olabilir. İki ana türü bulunur: birincil polisitemi ve ikincil polisitemi. Tedavi yaklaşımı, türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir.

1. Birincil Polisitemi (Polisitemia Vera)

Birincil polisitemi, ayrıca polisitemia vera olarak da bilinir ve nadir görülen bir kan hastalığıdır. Bu durumda, kemik iliği aşırı miktarda kırmızı kan hücresi üretir. Normalde, kan çeşitli kan hücrelerinden ve soluk sarı bir sıvı olan plazmadan oluşur. Birincil polisitemide, plazmadaki kırmızı kan hücrelerinin miktarı artar ve bu, özel testlerle ölçülebilir.

Birincil polisitemi, yüksek hemoglobin (Hb) seviyeleri ve yüksek bir hematokrit değeri ile karakterizedir. Yüksek hematokrit, kanın kalınlaşması ve pıhtı oluşumu riskinin artması anlamına gelir. Bu tür polisitemi her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle 50-75 yaşlarındaki yetişkinlerde görülür. Erkeklerde daha yaygın olup, kadınlarda görüldüğünde ise daha genç yaşlarda başlar.

2. İkincil Polisitemi

İkincil polisitemi, vücudun genetik bir değişiklikle değil, başka nedenlerle kırmızı kan hücresi üretimini artırdığı bir durumu ifade eder. Bu artış, vücudun uzun süre yetersiz oksijen almasından veya eritropoietin (EPO) adı verilen hormonun artmış üretiminden kaynaklanabilir. Örneğin, akciğer hastalığı gibi oksijen eksikliğine neden olan durumlar ikincil polisitemiye yol açabilir. Nadir durumlarda ise hormon üreten bir tümörden kaynaklanabilir.

Polisitemi Nedenleri

Polisitemi, fazla kırmızı kan hücresi üretimi sonucunda oluşur. Birincil polisitemi (polisitemia vera), genetik bir değişiklikten kaynaklandığı düşünülse de tam nedeni bilinmemektedir. İkincil polisitemi ise vücudun başka nedenlerle kırmızı kan hücresi üretimini artırmasından kaynaklanır. Bu nedenler şunlar olabilir:

• Kronik akciğer hastalığı (KOAH) gibi uzun süreli oksijen eksikliği
• Eritropoietin hormonunun artmış üretimi (örneğin, hormon üreten bir tümör nedeniyle)
• Kalp hastalığı
• Yüksek rakımlarda yaşama veya çalışma (az oksijen seviyeleri)
• Sigara içme
• Böbrek yetmezliği
• Genetik faktörler

Polisitemi Belirtileri

Polisitemi belirtileri, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak polisitemi belirtileri şunlar olabilir:

• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Ciltte kaşıntı (özellikle sıcak banyodan sonra)
• Uyuşma, halsizlik veya yanma hissi (özellikle ellerde, ayaklarda, kollarda veya bacaklarda)
• Karnın üst kısmında ağrı veya dolgunluk hissi (sıklıkla genişlemiş dalak nedeniyle)
• Olağandışı kanamalar (örneğin, burun kanaması veya diş eti kanaması)
• Eklem ağrısı (özellikle ayak başparmağında)
• Nefes darlığı

Polisitemi Yönetimi ve Tedavisi

Polisitemi tedavisinin temel amacı semptomları hafifletmek ve kan pıhtılaşması riskini azaltmaktır. İlaçlarla kan oluşumu kontrol altına alınabilir ve kan değerleri normal seviyelere düşürülebilir. Bu, düzenli kan alımı ile veya ilaç tedavisi ile sağlanabilir.

Ne Zaman Tıbbi Yardım Almalıyım?

Eğer polisitemi belirtileri yaşıyorsanız veya bu semptomlar sizde gözlemleniyorsa, bir sağlık profesyoneline başvurmalısınız. Özellikle ani nefes darlığı, şiddetli baş ağrısı veya diğer ciddi semptomlar yaşanıyorsa acil tıbbiyardım almalısınız. Polisitemi teşhisi ve tedavisi bir doktorun gözetiminde yapılmalıdır. Tedavi seçenekleri ve süreci, hastanın özel durumuna bağlı olarak değişebilir. Kendi kendinize yapabileceğiniz bazı önlemler şunlar olabilir: